Đây cũng là lần đầu tiên, Trung tâm hoạt động khoa học Văn Miếu-Quốc Tử Giám giới thiệu về lịch sử di tích thông qua tài liệu lưu trữ.

Dưới thời Lý-Trần-Lê (thế kỷ XI-XVIII), Văn Miếu - Quốc Tử Giám Thăng Long-Hà Nội là Trung tâm thờ tự, giáo dục và đào tạo quan lại, trí thức Nho học lớn nhất đất nước.

Đến đầu triều Nguyễn (thế kỷ XIX), Văn Thánh Miếu và Quốc Tử Giám Huế được xây dựng tại Phú Xuân, Văn Miếu - Quốc Tử Giám Thăng Long bị thu hẹp dần, mất đi chức năng trường học và chỉ còn là Văn Miếu hàng tỉnh (còn được gọi trong các văn bản hành chính thời Pháp thuộc là Văn Miếu Hà Nội hay Chùa Quạ).

Trong giai đoạn 1884-1945, đặc biệt là thời kỳ trước năm 1990, Văn Miếu cũng như nhiều di tích lịch sử khác ở Hà Nội đã bị biến đổi công năng sử dụng. Di tích lúc thì biến thành trại lính khố đỏ, lúc thành trường lính kèn của Quân đội Viễn chinh Pháp, khi thành bệnh xá của thành phố, mặt bằng di tích bị chia cắt, chiếm dụng vào các mục đích dân sự…

Cũng thông qua các hình ảnh, tư liệu tại triển lãm, người xem hiểu được trước sự phản đối của dân chúng, sỹ phu Hà Nội, các trí thức Pháp tiến bộ ở Hà Nội, người Pháp đã trả lại Văn Miếu-Hà Nội cho việc thờ cúng và xếp hạng di tích (1904-1925).

Cụ thể, năm 1905 được xếp hạng là công trình cần được bảo vệ của thành phố Hà Nội và năm 1925 được xếp hạng là công trình lịch sử cần được bảo vệ của xứ Bắc Kỳ. Triển lãm cũng giới thiệu những công tác xếp hạng bảo vệ di tích (1905-1925) của Toàn quyền Đông Dương và giới thiệu địa giới Văn Miếu Hà Nội cũng như công tác tu sửa Văn Miếu Hà Nội (1884-1945).

Từ đó đến nay, Văn Miếu-Quốc Tử Giám từng bước được quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị, được xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt, 82 bia tiến sỹ được UNESCO vinh danh là di sản tư liệu thế giới.

Triển lãm diễn ra đến hết ngày 16/3.

Một số hình ảnh tại triển lãm: